Ở đây ae đã từng có lúc nào đó cảm thấy mình rất tự tin. Mình hiểu thị trường đang phản ứng với tin gì, tại sao vùng giá đó trở thành hỗ trợ, vì sao MACD, RSI đang phân kỳ. Mọi thứ đều có lời giải, và mình tưởng rằng: nếu hiểu được thì sẽ an toàn hơn. Nhưng rồi bạn nhận ra một điều không có trong bất kỳ tài liệu nào: “Hiểu chuyện là một chuyện, còn chịu được chuyện đó lại là chuyện khác”
Kiến thức tạo ra sự hiểu biết, nhưng không tạo ra bản lĩnh để chịu đựng. Bạn có thể biết lý do thị trường giảm, nhưng không chắc đã chịu đựng nổi cú giảm đó với vị thế đang lỗ. Biết không đồng nghĩa với làm được. Đặc biệt trong trading, nơi cảm xúc có thể nhấn chìm mọi logic đã học.
Mình từng vào lệnh với niềm tin logic rất vững. Phân tích đúng, xu hướng rõ, mọi chỉ báo đều đồng thuận. Nhưng giá vẫn đảo chiều. Và lúc đó, mình không biết phải làm gì với cảm xúc hụt hẫng khi lý thuyết không cứu được tài khoản. Không có sách nào dạy bạn xử lý nỗi cay đắng khi mình đúng mà vẫn mất tiền. Nếu mình không có tâm thế đúng, kiến thức ngoài việc cho mình khả năng cắt lỗ đúng lúc, nó chỉ khiến mình biện minh giỏi hơn khi không chịu chấp nhận sai. Bạn có thể biết mọi mô hình nến, nhưng không biết mình sẽ hành xử ra sao khi giá đi ngược 5% trong 30 phút. Sự sống sót không đến từ việc giỏi phân tích, mà đến từ việc giữ được cái đầu lạnh khi mọi thứ rối loạn.
Thị trường không trừng phạt bạn vì không hiểu, mà vì bạn phản ứng sai khi nó không như bạn tưởng. Mình đã từng gồng lệnh chỉ vì thấy tiếc công phân tích. Đó là lúc mình hiểu ra:
“Thua không đáng sợ bằng cách mình đối xử với cái thua đó”
Và phản ứng đó không nằm trong bất kỳ mô hình kỹ thuật nào. Sai lầm không phải lúc nào cũng bắt nguồn từ thiếu hiểu biết mà thường từ phản ứng sai sau một lần thua nhỏ: gồng lỗ, over trade, hoặc phá kỷ luật. Những phản ứng đó không nằm trong sách.
Alden từng nghĩ càng học nhiều thì sẽ càng ít rủi ro. Nhưng càng học, mình lại càng kỳ vọng. Mình nghĩ nếu mình làm đúng thì thị trường phải trả ơn. Nhưng thị trường không có nợ gì với bạn cả. Nó không trả công cho sự chăm chỉ, càng không vì bạn hiểu rõ nó mà tha thứ cho bạn khi bạn hành động sai. Đa phần mọi người tin rằng nếu biết đủ, họ sẽ thắng. Nhưng thị trường không thưởng cho người biết nhiều, mà cho người hành động đúng lúc và giữ được kỷ luật sau nhiều lần bị sai. Không cuốn sách nào dạy bạn cách giữ vững tâm lý khi bị âm liên tục. Không có chương trình nào huấn luyện bạn cách giữ tiền khi không có cơ hội rõ ràng. Đó là kỹ năng bạn chỉ học được khi bị sóng quật và vẫn quyết định… không bỏ cuộc.
Sau này Alden mới nhận ra: người sống sót không phải người hiểu hết mà là người biết tự điều chỉnh khi mọi thứ đi lệch. Sự sống sót trong trading không đến từ tủ sách dày hay số giờ phân tích, đương nhiên nó là điều kiện cần… nhưng chưa đủ. Việc sống sót trong thị trường đến từ khả năng giữ bình tĩnh khi giá đi ngược, khả năng ngồi yên khi chưa rõ ràng, và khả năng nói với chính mình: “Đủ rồi, lần này mình dừng lại.” Những điều đó không được dạy trong bất kỳ khóa học nào. Chúng chỉ đến khi bạn bị cuốn đi vài lần… và vẫn chọn bơi tiếp. Giống như biết bơi không có nghĩa bạn sẽ không bị đuối nước, vì kỹ thuật là một chuyện, còn giữ bình tĩnh khi bị cuốn đi là chuyện khác. Trading cũng vậy!
Sự sống sót không phải sản phẩm phụ của kiến thức, mà nó là kết quả của trải nghiệm, thất bại, điều chỉnh và… sống tiếp.
